Huwelijk

De kringloop, de wederkeer, het levenswiel is alle eerbied waard. We weten ons verbonden met de leven schenkende natuur. In die natuur is een ordening noodzakelijk. En als die ordening kan berusten op trouw, op vertrouwen, en op liefde voor een levensgezel én voor de kinderen, dan zorgt dezelfde ordening voor een verhoogde kwaliteit van het leven. Het huwelijk is een eed, een eed van trouw. Ook dient er wederzijds respect en eerbied te heersen tussen man en vrouw. Ze moeten als het ware voor elkaar door het vuur gaan. Het bruidspaar legt die eed af binnen de kring van familie en vrienden. Deze cirkel heeft een zeer grote symbolische waarde. Hij is het teken van de eenheid, van de eeuwige kringloop van het jaar, van de sibbengemeenschap, van het volk, van de zon. Als bruid en bruidegom in deze kring stappen, zijn ze zich ervan bewust dat ze een eenheid vormen met, en verantwoording verschuldigd zijn aan hun naaste omgeving.

Volkomen heidens is de gewoonte om ook de voorouders te betrekken in het gebeuren: niet enkel de nog levende ouders en grootouders, maar ook de overledenen. We maken immers allen deel uit van een keten. We zouden ons huwelijk niet kunnen vieren indien zij deze keuze niet ook gemaakt hadden. Wie zelf leven wil schenken, moet dus ook eerbied betonen voor degenen die hem en haar het leven schonken. Het uitspreken van de echtgelofte vanop een stenen tegel (hoogstwaarschijnlijk zinnebeeld voor een voorouderlijk graf) of een vaandel (verbinding met het land van de voorouders en de nakomelingen) is een voorbeeld van dit betrekken van voorouders in het ritueel.

Het huwelijk, als nadrukkelijke en plechtige bevestiging van de trouwbelofte (niet enkel tegenover elkaar, maar ook tegenover de gemeenschap), is zeker één der belangrijkste gebeurtenissen in een mensenleven. Hier wordt het eigenbelang dat de kindsheid meestal kenmerkt, verlaten voor het opnemen van verantwoordelijkheid. Hier wordt het verleden geëerd, het heden beleefd en de toekomst verzekerd. Hier wordt een gemeenschap in zijn kleinste geleding, het gezin, voorzien van nieuwe bouwspecie.

Het uitspreken van de trouwgelofte tijdens een heidense plechtigheid, berust allerminst op een ritueel dat zijn oorsprong zou kennen in bijgelovigheid of donkere magie. Integendeel, het wijst op een goed georganiseerd samenlevingsverband. Het echtritueel gaf een feestelijke omkadering aan het ontstaan van een nieuw gezin, en aan familiewissel van bruid en bruidegom. Het was een bezegeling van het naar elkaar toe groeien van twee stambomen, door de liefde van afzonderlijke leden ervan voor elkaar.

Deze bezegeling moest gebeuren in aanwezigheid van meerdere leden van de twee sibben. Omdat enkel daardoor rechtsgrond werd gegeven aan de trouwbelofte.

Voorafgaand aan de echtplechtigheid leerden man en vrouw elkaar kennen. Ze ontdekten hun gemeenschappelijke belangstelling voor wat schoon en goed is, zij ondervonden dezelfde bereidheid tot inzet, en besloten kinderen samen te begeleiden en te beschutten. Terwijl de sibbenleden een kring vormen, symbool van gemeenschapsgeest en van opname in die kring, worden ook ringen uitgewisseld. Het openbaar uitgesproken ja-woord en het uitwisselen van de ringen vormen de bevestiging van de wens om te trouwen, en tegelijk van de instemming van de sibbe met de nieuwe verbintenis.

Zinvolle geschenken bezegelen de afspraken. De sleutel die aan de vrouw gegeven wordt, toont aan dat zij het huis zal beheren, waarbinnen het ganse gezin steun zal vinden. De man ontvangt van de vrouw een wapen, veelal een versierde dolk of een zwaard. Dit symboliseert de wil om gemeenschappelijk de krachtvelden van het AI aan te roepen tot zegening van de verbintenis.

De sibbenleden schenken brood en zout, waarmee zij niet enkel de verhoopte vruchtbaarheid benadrukken, maar tevens beloven het jonge gezin te zullen steunen bij tegenslag, en de erven te zullen voeden in een gemeenschappelijk gevoel van verantwoordelijkheid.

Het rondgaan van het vuur, ter betrekking van de voorouders en de Goden bij de plechtigheid. Een heildronk wordt gevolgd door het feestmaal.

Er zijn nog verschillende geschenkmogelijkheden, zoals een doek voor de bruid, een joelkandelaar. een levenskandelaar met de sibberune, een sibbekoffer, een familieboek … Belangrijk is vooral de symbolische waarde ervan.

U zal zien dat we meerdere rituelen hebben gebruikt in het raamwerk en het voorbeeld. U kan altijd slechts een aantal rituelen gebruiken, maar verlies hierbij zeker de essentie van het huwelijk niet uit het oog en tracht die correct te verzinnebeelden: het ontstaan van een nieuw verbond, een nieuwe kern en de belofte aan elkaar ten overstaan van de gemeenschap en de voorouders.

Raamwerk

Opnieuw moet hier gepleit worden voor een viering in open lucht. Geen enkele tempel kan immers de rijkdom vervangen of zelfs ten dele nabootsen, die geboden wordt door de vrije natuur. De plaats van de eigenlijke viering wordt alleszins buiten klaargemaakt, terwijl hef feestmaal in een binnenruimte kan voorzien worden. Deze binnenruimte kan dan nog, in geval van echt noodweer, gebruikt worden voor de ganse plechtigheid.

De ceremonieruimte wordt gekenmerkt door twee hoofdpolen. Eerst de plaatsen voor echtpaar en ouders, en daar tegenover de ceremonieleider, die eveneens al de geschenken en benodigdheden binnen handbereik moet hebben. Deze ruimte wordt slechts betreden door de genodigden, nadat het echtpaar als eerste is binnengegaan. Onmiddellijk gevolgd door kinderen, die een bloemenkrans strooien rond de zitplaats van het paar.

Inleiding

Om alle aanwezigen bij de viering te betrekken is een lied of een gedicht aangewezen. Toch kan ook gekozen worden voor een instrumentaaltje dat oproept tot aandacht. In kringen van volksdansgroepen is het dan weer gebruikelijk dat een bruidsdans wordt uitgevoerd door de groepsleden. Hoofdzaak blijft dat allen, kinderen, jongeren, volwassenen en ouderen, zich betrokken voelen bij het gebeuren vanaf dit eerste intrededeel.

1. WELKOM EN VOORWOORD

De ceremonieleider krijgt de gelegenheid om de aanwezigen welkom te heten namens het paar en namens de ouders. Daar meestal sommige aanwezigen, vrienden van het paar, voor de eerste maal een heidense echtviering meemaken, is het best dit welkomstwoord zo duidelijk mogelijk te maken. De betrokkenheid van alle aanwezigen zal er door worden verhoogd.

Een voorbeeld zal duidelijk maken wat ik bedoel: “Door wilde donderslagen geschud, en gewekt door het lichten van de bliksem, barstte op deze wereld ooit een oerei open. De kern had een gans jaar gerijpt, en werd gevormd tot een vluchtklare adelaar. Het bovenste deel van de eischaal verdreef de donkere winterwolken, en vormde een helder uitspansel. Het onderste deel vormde de aarde, gul en’ bereid om de gaven van de bewoners te behoeden en opnieuw te laten rijpen. De jonge adelaar strekte ondertussen trots de nieuwe vleugels en kroonde daarmee de machtige wouden en velden van ons Noordland. Dit eeuwenoude verhaal, dat al werd verteld lang voor de kerstenaars ons beroofden van ons spiritueel erfgoed, onderstreept dat wij hier geen viering houden die nostalgici moet plezieren. Neen, wij willen respect voor datgene wat onze voorouders bezielde. . De sterke band die de Noordlanders koesterden met hun natuurlijke omgeving en de band met de eigen bloedverwanten, zijn richtinggevend voor deze viering. Geen kunstmatige folklore, geen modieuze retro, maar het geloof in een levensbeschouwing die ons eigen is, in de echte waarden die ook onze harten nog zullen kunnen begeesteren; dat geloof willen wij uitdragen tijdens deze echtviering.”

2. AFBAKENEN VAN DE HEILIGE RUIMTE

Bij elk ritueel wordt eerst een heilige ruimte/ceremonieruimte afgebakend. Dit wordt vaak gedaan door een cirkel van stro te trekken. Deze kan extra benadrukt worden door er bloemen op te laten strooien door kinderen. Daarna wordt deze mogelijk afgebakend met de 4 natuurelementen (water, vuur, lucht, aarde). Tot slot maakt men een verbinding met het hogere via een vuur of een boom (zinnebeeld van de kosmische wereld). Bijvoorbeeld: de ceremonieleider ontsteekt het vuur in een vuurschaal, die voor hem op de tafel werd geplaatst.

3. HERDENKING VAN DE VOOROUDERS

Naast de plaatsen van echtpaar en ouders wordt een extra stoel voorzien, met bloemen versierd. Eventueel kan hierop ook een foto, pentekening of schilderij van de overleden voorouders worden geplaatst. Het besef van de wederkeer, de kringloop van leven, maakt dat heidenen steeds de overledenen in hun feesten betrekken. Slechts wie vergeten is, is echt gestorven.

De ceremonieleider zal enkele woorden wijden aan degenen die gesymboliseerd worden door de bloemrijke stoel. Niet enkel voorouders, ook goede vrienden van het echtpaar die stierven, mogen hier zeker besproken worden. Uit oude strijd groeide jonge brand.

Noot: sommige bronnen vermelden tijdens dit onderdeel ook een haardrondgang, een vuurrondgang door het paar, eveneens ter ere van de voorouders.

4. DE BOOMPLANTING

Uit twee stambomen, ontstaat een nieuwe. Dit wordt soms symbolisch voorgesteld door het planten van een nieuwe boom ter ere van deze verbinding door het bruidspaar. Vaak werd een linde gebruikt: de boom verbonden met Freya of de godin van de liefde en het huiselijk geluk. Het is ook lang de gewoonte geweest om te huwen onder de centrale linde in het dorp, waar ook de volksvergadering gebeurde en er recht werd gesproken.

5. ECHTGELOFTE

De verloofden en hun ouders (of bij afwezigheid de beschermers) begeven zich naar de tafel van de ceremonieleider, die eerst het meisje aanspreekt, ongeveer als volgt, en uiteraard met de eigen voornamen van de verloofden: “Meisje, neemt gij vrijwillig deze jongen tot man, om alle dagen van uw leven met hem te delen, in trouw en in liefde.”

Na het antwoord van het meisje, volgt dezelfde vraag aan de jongen: “Jongen, neemt gij vrijwillig dit meisje tot vrouw, om alle dagen van uw leven met haar te delen, in trouw en in liefde.”

De ceremonieleider besluit met:

Trouw groeide in uw verlovingstijd, en nieuwe trouw zal blijken uit dit gezegende leven. Gij zijt vanaf nu getrouwd.”

6. HUWELIJKSPLICHTEN

De getuigen vertellen de bruid en bruidegom wat hun huwelijkse plichten zijn. Vroeger ging dit over de klassieke rolverdeling in het gezin van de man en vrouw. Vandaag gaat het eerder over het trouw zijn aan elkaar en elkaars idealen, over wederzijds respect: het respecteren van elkaars eigenheid, alsook elkaars rol in het gezin en/of de relatie.

7. HET SMEDEN VAN DE BANDEN

Hierbij houdt het bruidspaar een stuk ijzer vast en gaan ze achter het aambeeld staan om “ de banden te smeden “. De God met de Hamer zegent een verbond tussen man en vrouw in. Laat de getuigen achter het bruidspaar plaatsnemen.

Volgorde:

(naam bruid) en (naam bruidegom), willen jullie de banden smeden? Wacht nu niet langer! Smeed het ijzer terwijl het heet is.

Bruid en bruidegom slaan 3 x met de hamer op de ijzeren staaf.

Nadien houden ze de staaf omhoog. Ceremonieleider gaat er met de rituele hamer op drie plaatsen over:

ceremonieleider:

“Heilagr, Meginn og Fríd,

Heil, Kracht en Zegen,

Wijsheid, Kracht en Schoonheid.”

Laat de getuigen nader treden. Het bruidspaar stapt op het vaandel en leggen de handen op elkaar op dit zwaard. De getuigen volgen dit na.

Bruid en bruidegom zeggen:

“Ik ben Dijn

Gij zijt mijn

Laat ons eeuwig verbonden zijn

Eeuwig verbonden

Eeuwig dijn,

Eeuwig in der eeuwigheid.”

8. UITWISSELING VAN DE RINGEN

De vader van de bruid, die zich naast de bruidegom plaatste, schuift nu de ring om de vinger van de bruidegom: “Graag nemen wij (naam jongen) op in onze familie, in onze sibbe. Welkom jongen, als beschermende en werkzame man.”

De moeder van de bruidegom, naast de bruid, doet hetzelfde bij de bruid: “Graag nemen wij (naam meisje) op in onze familie, in onze sibbe. Welkom meisje, als behoedende en stuttende vrouw.”

In meerdere gewesten was het de gewoonte dat hierna de bruid haar bruidsboeket in de vuurschaal legde, om daarna van een kind een krans te krijgen, gevlochten uit immer-groen lover.

9. GESCHENKEN

Hier zijn vele mogelijkheden. Meestal wordt begonnen met het schenken van brood en zout, als symbolen van welstand en verbondenheid met de vruchten van de aarde. Zeker hoort ook de trouwkandelaar thuis bij de geschenken, versierd met de eigen runentekens, die in elkaar gevlochten het huismerk vormen van de pasgehuwden. Ook een zwaard of een dolk worden soms geschonken. Een sleutel, zinnebeeld van eigen haard, en een familieboek zijn eveneens waardevolle, alvast symbolische, geschenken.

10. HEILDRONK EN STROOIEN VAN GRAAN

Pas daarna volgt een heildronk voor het jonge paar, als begin van het jonge paar. Voor meer informatie omtrent de heildronk, zie de extra brochure.

Wij hebben in grote lijnen geschetst welke rituelen er kunnen gebruikt worden tijdens een huwelijk of handfasting. Indien u concrete voorbeelden wil bekijken, kan u deze vinden op de ledenpagina van werkgroep Traditie.