Opnamefeest – Geboortefeest

Het opnamefeest wordt gevierd korte tijd tot een jaar na de geboorte van een kind. Het geboorte- of opnamefeest is een zeer oud gebruik waarbij een kind wordt opgenomen in de gemeenschap, alsook geplaatst wordt in zijn/haar voorouderlijke lijn. Zo vanzelfsprekend is het niet: het leven. Het feit dat een kind geboren wordt, dankzij de liefde tussen haar/zijn ouders, en groeit tot een volwassen persoon mag gerust een wonder heten. Een tastbaar bewijs van het samengaan van 2 voorouderlijke lijnen. In de eerste plaats is het opnamefeest dan ook een dankfeest. Daarnaast is het belangrijk dat de gemeenschap weet wie het kind is: uit welke boom stamt zij/hij? Wie zijn haar/zijn ouders? Wie zijn haar/zijn beschermers en kiezen er dus vrijwillig voor om extra verantwoordelijkheid te dragen voor dit jonge wezen?

Tijdens deze viering wordt het kind plechtig opgenomen in de sibbe, wat betekent dat de sibbe plechtig belooft het kind te beschermen en te behoeden. In vele gevallen wordt het kind ook gewijd aan de natuurelementen (aarde, lucht, water en vuur): de oorsprong van al het leven.

Een boom wordt geplant: een geboorteboom. Dat is niet zo vreemd. Volgens de Edda ontstond de mensheid uit 2 bomen. Het is ook een prachtig beeld van de geboorte van een nieuwe stamboom. Wij zien dat het ook een mooie manier is om het kind bewust te maken met de kringloop van de seizoenen en het leven. Naarmate het kind ouder wordt, ziet het zijn/haar boom groeien en ziet het het leven telkens opnieuw ontstaan.

We geven de voorkeur aan een opnamefeest in een heidense tempel: in open en vrije lucht dus. Wat echter niet altijd zo vanzelfsprekend is, indien de viering wordt ingericht buiten lente- of zomertijd. Dan kan een binnenruimte toch, met gebruik van altijdgroene versieringen, aanvaardbaar worden. De boomplanting wordt dan uiteraard vervangen door de overhandiging van een ent of stek, die later geplant wordt. Gezien de sterke symboliek van het kringgegeven, worden alle deelnemers uitgenodigd tot het vormen van een kring om het opnamefeest bij te wonen. Zelfs in een beperkte ruimte is het zeker mogelijk om deze kring niet te verwaarlozen.

In elk opnamefeest vinden we volgende elementen: de naamgeving, de stamboom, de toewijzing van de beschermers, wijding aan de natuurelementen en de boomplanting. Hieronder vindt u een raamwerk van een opnamefeest. Voor concrete voorbeelden verwijzen we door naar de ledenpagina van Traditie.

Inleiding

Om tot de juiste serene sfeer te komen, is het aangewezen om na te denken over een korte inleiding die dient om de overgang te maken van het uitbundige feest naar het rituele moment. Hierbij denken we aan een mooi, pakkend gedicht, een lied dat iets te maken heeft met geboorte of een instrumentaaltje met viool, fluit of gitaar. Probeer meteen de juiste sfeer neer te zetten.

1 WELKOMSTWOORD

De ritueelbegeleider of de ouder verwelkomt de gasten en tracht in korte woorden duidelijk te maken wat de bedoeling van het gebeuren is: we vieren de geboorte van het kind. Het wordt voorgesteld aan en wordt opgenomen in de familie- en vriendenkring. Dezelfde inleider ontsteekt bij het einde van zijn inleiding een kaars aan in de sibbekandelaar, indien die aanwezig is. 1 Indien het opnamefeest niet in familiekring plaatsgrijpt, maar met meerdere deelnemers, is het best een inleider te vinden die het nodige stemvolume heeft om verstaanbaar te zijn voor de ganse groep.

2 AFBAKENING VAN DE SACRALE RUIMTE

Een sacrale ruimte is een gezuiverde plek, een plek waar tijd en ruimte stilstaan. Dat klinkt heel zwaarwichtig maar energetisch is het belangrijk dat de boreling zijn eigen ruimte kan innemen. Daarom wordt er een kring van stro gemaakt. Stro is het goud van de aarde. In alle Indo-Europese religies is het de gewoonte om – met de zon mee – de kring te markeren door een rondgang. De rondgang is een transformatieritueel: een overgang van een geborene naar een kind dat tot een sibbe hoort en is opgenomen. De ouders dragen het kind met de zon mee rond de cirkel en gaan dan de cirkel in. Familie en vrienden gaan rond de cirkel aan de buitenkant staan. Men kan de ruimte nog verder afbakenen door de vier windrichtingen te markeren door bijvoorbeeld vier een steen te leggen of een fakkel aan te steken in het O, Z, W, N. Dit gebeurt ook met de zon mee. Gezien het om een geboorte gaat, begint men in het Oosten: de kant waar de zon opkomt.

3 DE NAAMGEVING

Vroeger werd vooral gekozen voor de namen van overleden familieleden. Hiermee werd benadrukt dat de goede basiskenmerken van de overledenen ook aanwezig zouden zijn bij de nieuwgeborenen. Deze kon die kenmerken dan, met de steun van ouders en beschermers, verder ontwikkelen ten voordele van de hele sibbe. 2 Bij de naamgeving wordt aan de ceremoniemeester of ritualist de opdracht gegeven om gelijkenissen met de gekozen voorvader op te zoeken. Het gebruik kinderen een naam van één der voorvaders te geven is zo goed als verdwenen. Wel moet men beseffen dat de naamkeuze heel belangrijk is: hij drukt de verwachtingen uit die men van een kind heeft en dat men bereid is het kind alle kansen te geven om die verwachtingen te kunnen waarmaken. Tijdens het opnamefeest verklaren de ouders waarom ze een bepaalde naam kozen en wat deze betekent.

4 DE STAMBOOM

4.1 Verbinding met de voorouders

Een kind is nooit alleen. Het draagt het DNA van verschillende voorouders en is slechts een kleine tak van een hele stamboom. Dit gedeelte van het ritueel dient om de plaats van het kind aan te duiden, in de keten van einde en begin. Ook diegenen die niet meer aanwezig kunnen zijn, worden vermeld. De ouders stellen de voorouders voor: de moeder haar kant, de vader zijn kant. Wat ook kan, om meer mensen bij het ritueel te betrekken, is de grootouders van het kind hun voorouders te laten voorstellen.

Bv. Ik stel u mijn zoon Harald Bos voor: zoon van mij, Koenraad Bos, kleinzoon van Gerard Bos en Irmin Rune, achterkleinzoon van Edward Bos en Linde Devriend, achterkleinzoon van Gunther Rune en Jorunn Tas.

Dit is ook een moment om leuke anekdotes te vertellen uit de familiegeschiedenis. Wat maakt jouw familie zo bijzonder? Wat is de rode draad? Welke erfenis krijgt het kind mee?

4.2 Plaats geven aan de voorouders

Elk feest wordt gevierd in het bijzijn van de voorouders. Zij zijn de voeding, de bodem van ons bestaan. Daarom wordt er vaak een extra stoel voorzien, in de kring: de voorouderlijke stoel. Om dit te benadrukken kan men foto `s plaatsen van overleden familieleden en/of belangrijke vrienden op de stoel. Deze stoel is ook vaak versierd met bloemen. Indien men geen stoel voorhanden heeft omdat het in de natuur is, kan men een boomstronk, een steen of een voorouderlijke kaars neerzetten.

5 DE BESCHERMERS

5.1. Voorstellen van peter en meter/beschermers/hoeders

In de eigen gemeenschap of familie worden beschermers gezocht. Deze hadden oorspronkelijk de opdracht om de ouders te vervangen, indien deze stierven vóór het kind volwassen was. Het aanvaarden van de taak van beschermer gaf iemand dus een grote verantwoordelijkheid. Het is zeker niet gemakkelijk om, wanneer de ouders wegvallen, in hun spoor de opvoeding verder te zetten. Vandaag wordt het vooral gezien als een extra-ouder of extra-vriend die een steun en toeverlaat wordt voor het kind, in goede en slechte tijden. Men kan de band benadrukken door de beschermer een kleine gift te geven, namens het kind.

De ouders kunnen een twee- of driedelige penning laten maken, waarvan elk deel een gedeelte van de sibberune3 of de naam van het kind draagt. Deze penningen worden geschonken aan het kind en zijn beschermers. De vereniging van de delen (wanneer de beschermers bij het kind zijn) staat dan symbool voor hun verbondenheid.

Ofwel kunnen de beschermers het kind een zilveren lepel geven met rune- of naamsinscriptie. Dit symboliseert de belofte het kind (op) te voeden indien nodig.

Wees hieromtrent niet te strikt: de essentie is om de eeuwige band tussen beschermers en kind te symboliseren. Hoe u dat wil doen, mag u zelf weten. Gebruik symboliek die voor u zelf heel sterk is.

5.2. Duiding keuze

Het is belangrijk om als ouder duidelijk te maken wat je van de beschermers verwacht. Welke functie zullen ze hebben in het leven van het kind? Indien de beschermers duidelijk weten wat hun taak inhoudt en hier akkoord mee gaan, kunnen de ouders deze beschermers voorstellen aan de familie en vrienden, mogelijk met een extra woordje uitleg waarom deze beschermers gekozen zijn.

Vaak wordt er ook even ruimte gelaten voor een woordje van de beschermers. Wat wensen zij de geborene toe? Hoe willen ze hiertoe bijdragen?

6 WIJDING AAN DE VIER ELEMENTEN

6. 1. Water en aarde

Daupjan of dopen is de Gotische term uit christelijke tijd die zich gehecht heeft aan het gebruik van het onderdompelen in water, zoals dat reeds van toepassing was bij de Germanen in de voorchristelijke tijd. Mogelijks heeft de traditionele Noordse onderdompeling iets te maken met een hardingsproces. Net zoals het ijzer, als het gloeiend heet uit het vuur wordt gehaald, in het ijskoude water wordt gestoken om te harden, zo ook wordt het op de grond “geworpen” kind -de geboorte vond op de naakte aarde plaats- in het water ondergedompeld teneinde gehard te zijn tegen het leven.

Onderdompeling heeft ook te maken met de bezieling door de Goden. In ieder geval lijdt het geen twijfel dat de Germanen een waterdoop kenden. We vinden hiervan trouwens een spoor terug in het Rúnatal:

Dat ken ik ten dertiende,

Als ik dopen zal

Met water een kleine knaap,

Hij zal niet sneuvelen

Als hij komt in de strijd,

Hij zinkt niet teneer door het zwaard.

Het aarde- en waterwijdingsritueel vindt eigenlijk al plaats wanneer de vader zijn kind wast na de geboorte. Omwille van de symboliek, het aanvaarden als sibbelid, kan het plechtig herhaald worden tijdens een opnamefeest. De vader legt bijvoorbeeld het kind op de grond en zegt: `Ik wijd u aan de aarde. De aarde die bewerkt werd door onze ouders. De aarde die ons voedt. De aarde naar wie we terug zullen keren.` Daarna doopt hij het kind met water en zegt bijvoorbeeld: `Ik wijd u aan onze voorouders en onze goden. Water zorgt voor bescherming.`

Deze twee elementen zijn het allerbelangrijkste tijdens het opnamefeest. Daarnaast kan men de keuze maken om ook lucht en vuur te integreren.

6.2. Lucht en vuur

Op het moment dat het kind ademde nadat het de baarmoeder verliet, is het gewijd aan de lucht. Dit kan men ritueel herhalen. Na het water komt de lucht. Men kan dit uitdrukken door de levensadem in zijn/haar gezicht te blazen of door bijvoorbeeld alle kinderen luchtbellen te laten blazen richting de boreling. Liefst niet in de oogjes. Men zou bijvoorbeeld kunnen zeggen: `Ik wijd aan u de lucht. Dat je altijd genoeg ruimte mag hebben om je eigen adem te voelen. Dat je opgelucht mag ademen. Dat je levensadem lang en sterk mag zijn. `

Tot slot is het element vuur belangrijk, als levensvuur en goddelijke kracht. Er is reeds een kaars aangestoken in de sibbekandelaar. Het is nu nog altijd het gebruik om een kind een eigen geboortekaars te geven. Deze kaars draagt zijn/haar naam en de geboortedatum of opnamedatum. Bij het ontsteken van het vuur kan men bijvoorbeeld zeggen: `Ik wijd je aan het vuur. Dat je innerlijke vlam eeuwig mag branden. Dat je een innerlijke motor mag voelen en mag uitdragen. Dat de goddelijke vonk immer aanwezig mag zijn. `

Men kan er voor kiezen om de laatste 2 natuurelementen te laten vallen. Aarde (materialisatie) en water (verbinding met de voorouders) zijn het belangrijkste.

7 DE BOOMPLANTING

7.1. Doel van het ritueel/ planten van een boom

Bij een opnamefeest wordt bijna altijd een boom geplant. Men verzinnebeeldt dat een nieuwe telg is geboren en zijn eigen wortels en takken vormt. Het wordt ook gezien als het planten van een lotsboom, een symbool voor het lot dat ouders en beschermers hun kind toewensen: uitbundig groeien, zich machtig en edel ontvouwen en nieuwe zaden planten. Met de boomplanting wil men ook de achting van het kind voor de natuur stimuleren. Door de eerbied voor de boom, het niet vernielen van takken, bladeren en vruchten, krijgt het kind ook respect voor alle andere bomen. Dit respect, dat de heidenen eigen is, moet opnieuw worden aangeleerd tot het vanzelfsprekend is. Het zelf onderhouden van een boom, en het zien groeien zal aanzetten tot het beschermen van de ganse natuur.

7.2. Keuze van de boom en duiding

Traditioneel gezien, wordt bij de geboorte een linde (boom van Freya, de liefde) geplant voor de meisjes en een eik (boom van Donar, de strijd) voor de jongens. Daarbij begraaft men soms de restanten van de moederkoek onder deze boom om de eeuwige verbinding te symboliseren. Vandaag worden er ook andere bomen geplant. Zo is het bijvoorbeeld fijn voor kinderen als ze hun eigen appels of peren kunnen plukken van hun geboorteboom. Gebruik een boom die een sterke symboliek heeft voor de familie. Zo kan een kersenboom je herinneren aan het vrolijke spel dat je met je broers en zussen speelde onder de boom bij je grootouders. Dan is een kersenboom een aangewezen boom. Bekijk wel even de betekenis en check of die passende is. Wij pleiten er wel graag voor om inheemse bomen te nemen bij uw keuze. Als heidenen geloven we in de natuurlijke wisselwerking in onze omgeving en uitheemse bomen kunnen dit evenwicht verstoren. Gezien het kind zelf deze boom nog niet kan planten, is het aangewezen om dit te laten doen door de ouders en de beschermers.

8 HEILDRONK

Een ritueel eindigt steeds met een heildronk. Het woord zegt het zelf: het is een dronk om heil voor het kind te verkrijgen. Heel de kring wordt hierbij betrokken. Ter ere van het kind gaat er een drinkhoorn rond met drank, vaak mede. De ritualist begint bij beide ouders. Daarna gaat de hoorn verder in de kring, met de zon mee, en mag iedereen een wens uiten voor het kind. Denk hierbij aan de 3 goede feeën die wensen uiten voor Doornroosje tijdens haar geboortefeest. Deze wens kan in stilte uitgesproken worden of luid. Men kan ook gewoon zeggen: `Heil en zegen.` Na het uiten van de wens, drinkt de persoon een slokje. Zo gaat het de kring rond. De laatste slok wordt aan de lotsboom gegeven om deze wensen te bekrachtigen.

Welke wensen kan je uiten? Alles wat in je opkomt. Een voorbeeld van een wens: `Ik wens je de zachtheid van je moeder toe en de kracht van je vader. Het zal je een goede toekomst schenken. Ik hoop dat je je altijd welkom mag voelen bij ons thuis en we de band met je ouders kunnen versterken via jou. Word een sterke kerel.`

9 GESCHENKEN

Bij feesten horen geschenken, als kleine offers. Geschenken geeft men niet zo maar. Het verbindt, je wisselt dingen uit. Laat ruimte voor belangrijke boodschappen.

Dit is in grote lijnen wat men tijdens een opname- of geboortefeest kan gebruiken wat betreft rituelen. Wie graag concrete voorbeelden wil, kan deze vinden op de ledenpagina van werkgroep Traditie.